گواهی مبدأ چیست؟

همان‌طور که در مقاله اسناد حمل و نقل بین المللی به آن اشاره کردیم گواهی مبدأ یکی از اسناد مهم در تجارت بین‌الملل و ترخیص کالا است. در این سند کشور مبدأ تولید یا ساخت کالا مشخص و گواهی می‌شود. مشخص بودن مبدأ کالا می‌تواند برای بانک‌ها، دولت‌ها، گمرک و … مهم باشد زیرا در بسیاری از موارد همچون منع قانونی برای تجارت با کشورهای خاص یا تعرفه ترجیحی برای واردات از کشوری خاص و … مشخص بودن مبدأ کالا حائز اهمیت است.

تعرفه ترجیحی چیست؟

تعرفه ترجیحی که معمولاً برای حمایت از اقتصادهای کمتر توسعه‌یافته یا توافقات دو یا چندجانبه بین کشورها انجام می‌گیرد به معنای تفاوت تعرفه‌های ورودی یک کالای خاص برای کشورهای مختلف است. تعرفه ترجیحی موجب تشویق به واردات یا صادرات به سمت کشور خاص می‌شود. لذا جهت اعمال تعرفه‌های ترجیحی وجود گواهی مبدأ به عنوان سندی قابل اتکا الزامی است.

مرجع صدور گواهی مبدأ

گواهی مبدأ سال‌هاست که در تجارت بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما از سال ۱۹۲۳ و در پی تشکیل کنوانسیون بین‌المللی ژنو و با تدوین مقررات تسهیل تشریفات گمرکی رواج بیشتری یافت و دولت‌ها موظف شدند برای صدور این گواهی در محدوده حاکمیت خود سازمان‌های مناسب و مرتبط تشکیل دهند. امروزه این گواهی توسط اتاق بازرگانی هر کشور یا سایر مراجع ذیصلاح صادر می‌شود.

این سند در کشور ما توسط نهادهای زیر صادر می‌گردد:

• اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن
• سازمان بنادر و دریانوردی / مناطق ویژه اقتصادی
• سازمان مناطق آزاد

گواهی مبدأ چگونه صادر می‌شود؟

افراد دارای کارت بازرگانی می‌توانند برای درخواست صدور گواهی مبدأ به سامانه cscs.ir مراجعه کنند. سایر متقاضیان نیز می‌توانند به‌صورت حضوری به همراه مدارک لازم به اتاق بازرگانی مورد نظر مراجعه و درخواست صدور گواهی مبدأ خود را ارائه نمایند.

برای صدور گواهی مبدأ چه مدارکی لازم است؟

• تصوير پروانه گمرکی
• تصوير بارنامه حمل
• تصوير کارت بازرگانی
• فرم گواهی مبدأ تایپ‌شده به زبان انگليسی بدون خط‌ خوردگی
• فيش بانکی هزينه صدور گواهی مبدأ

چه اطلاعاتی در گواهی مبدأ درج می‌گردد؟

در گواهی مبدأ بر اساس بارنامه حمل و پروانه گمرکی اطلاعات زیادی درج می‌گردد که عبارت‌اند از:

• مشخصات فرستنده يا صادرکننده کالا
• مشخصات گيرنده کالا
• کشور سازنده
• مشخصات وسيله حمل
• مشخصات محموله و کالا
• وزن با ظرف و تعداد و نوع بسته‌بندی کالا
• امضای گواهی مبدأ توسط صادرکننده کالا
• امضای گواهی مبدأ توسط مرجع صادرکننده گواهی مبدأ

انواع گواهی مبدأ بر اساس مرجع صدور

همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم در کشور ما سه مرجع برای صدور گواهی مبدأ وجود دارد که در ادامه به بررسی فرآیند صدور گواهی مبدأ و فرم‌های مورد نیاز برای هر کدام از مراجع سه‌گانه می‌پردازیم.

اتاق بازرگانی و صنایع و معادن

صدور گواهی مبدأ در اتاق بازرگانی با استفاده از سه نوع فرم انجام می‌شود.

فرم A یا GSP

فرم A یا GSP که مخفف GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES می‌باشد شش برگی و مطابق با استاندارد ICC است. این فرم توسط اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران تهیه و تکثیر می‌شود و در اختیار سایر اتاق‌ها قرار می‌گیرد. این فرم برای صادرات به کشورهای اروپایی، آمریکایی، ژاپن، اقیانوسیه، ترکیه، روسیه، اوکراین، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فرم سه برگی

این فرم برای کشورهای آسيايی و آفريقايی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فرم های PTA

فرم PTA برای صادرات به کشور پاکستان صادر می‌شود.

سازمان بنادر و دریانوردی / مناطق ویژه اقتصادی

صدور گواهی مبدأ در مناطق ویژه اقتصادی بر اساس تبصره ماده ۱۰ قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی توسط مدیریت آن منطقه مجاز است. این سند بر مبنای درخواست متقاضی برای کالاهایی که از منطقه خارج می‌شوند صادر می‌گردد.

سازمان مناطق آزاد تجاری – صنعتی

در مناطق آزاد تجاری – صنعتی بر اساس مقررات صادرات، واردات و امور گمرکی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران، گواهی مبدأ برای کالاهایی که از منطقه خارج می‌گردند صادر می‌شود و مراجع رسمی در داخل کشور موظف به پذیرش این گواهی هستند.