خبرگزاری رویترز گزارش داد که چین بعد از جنگ اوکراین برای خرید نفت به روسیه روی آورده و این موضوع موجب شده تا واردات نفت چین از ایران به شکل قابل ملاحظه‌ای کم شود. از آغاز جنگ اوکراین، روسیه با تحریم‌های فزاینده آمریکا و اروپا روبه‌رو شد. به همین دلیل مسکو تلاش کرد با پیشنهاد کردن تخفیف‌های بزرگ، مشتری‌های تازه‌ای برای نفت خود در شرق پیدا کند. چنانکه خبرگزاری رویترز نوشته است، چین از این «فرصت» حداکثر بهره را برده و به یکی از خریداران مهم نفت با تخفیف روسیه تبدیل شده است. به نقل از بی بی سی، این خبرگزاری می‌نویسد که وضعیت فعلی موجب شده تا حدود ۴۰ میلیون بشکه از نفت ایران، بر روی نفتکش‌ها در آسیا بلاتکلیف باشند. از آغاز جنگ اوکراین، روسیه با تحریم‌های فزاینده آمریکا و اروپا روبه‌رو شد. به همین دلیل مسکو تلاش کرد با پیشنهاد کردن تخفیف‌های بزرگ، مشتری‌های تازه‌ای برای نفت خود در شرق پیدا کند. چنانکه خبرگزاری رویترز نوشته است، چین از این «فرصت» حداکثر بهره را برده و به یکی از خریداران مهم نفت با تخفیف روسیه تبدیل شده است. رویترز گزارش داده که علاوه بر ایران، ونزوئلا نیز در پی جنگ اوکراین بخشی از بازارهای نفت خود را از دست داده است. این خبرگزاری به نقل از منابعی که جابه‌جایی نفتکش‌ها را رصد می‌کنند نوشته است که حدود ۲۰ نفتکش که حامل نفت ایران هستند، در نزدیکی سنگاپور لنگر انداخته‌اند. رویترز می‌نویسد که آخرین اطلاعات مربوط به میانه ماه مه (چهار روز پیش) است و نشان می‌دهد که برخی از این نفتکش‌ها از ماه فوریه در این محل لنگر انداخته‌اند. این گزارش می‌افزاید که تعداد نفتکش‌های ایرانی که در آب‌های کشورهای آسیایی معطل هستند، از ماه آوریل به شکل قابل‌توجهی افزایش یافته است. از ماه آوریل، فروش نفت روسیه به کشورهای شرقی شدت گرفت. بر اساس تخمین شرکت تحلیل داده‌های «کپلر»، میزانی نفتی که ایران بر روی نفتکش‌ها در نزدیکی سنگاپور انبار کرده، حدود ۳۷ میلیون بشکه است. ایالات متحده در فاصله کوتاهی بعد از حمله روسیه به اوکراین، واردات نفت از روسیه را ممنوع کرد. حمید حسینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ایران به رویترز گفته است که صادرات نفت روسیه به آسیا – به ویژه چین – «تهدید بزرگی برای صادرات نفت ایران است». از سال ۲۰۱۸ میلادی، به دلیل خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های این کشور، فروش نفت ایران با مشکلات بسیاری روبه‌رو بوده است. در این مدت، دولت ایران به شکل قابل‌توجهی به چین به عنوان یکی از خریداران نفتش وابسته شده است. اطلاعات شرکت‌های تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که تا ماه مارس و قبل از جنگ اوکراین، صادرات نفت ایران به چین، روزانه به ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسید. اما رویترز به نقل از ایمان ناصری، مدیر بخش خاورمیانه شرکت مشاوره «اف جی ئی»، نوشته است که تخمین زده می‌شود، واردات نفت چین از ایران در آوریل به سطح ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار بشکه در روز، سقوط کرده باشد. همایون فلک‌شاهی، تحلیل‌گر ارشد شرکت «کپلر»، هم به رویترز گفته است که با وجود کاهش واردات نفت چین، میزان واردات «نفت اورال» این کشور سه برابر شده است. «نفت اورال» یکی از مدل‌های نفت است که در کوهستان اورال روسیه تولید می‌شود. روسیه همچنین تولیدکننده «نفت اسپو» هم هست. چین که بزرگترین واردکننده «نفت اسپو» در جهان محسوب می‌شود، به دلیل همه‌گیری کرونا با مشکلات اقتصادی روبه‌رو شد. این مشکلات موجب شد تا واردات نفت این کشور کم شود.
اشباع بازار با حجم بالای واردات طلا
معامله‌گران سکه می‌گویند زمانی که حباب مثبت طلای آبشده زیاد شده بود واردات طلا سنگین شد و در نتیجه آن بازار اشباع شده و در حال خالی کردن حباب است. سه خبر روی سکه و طلا و سایر بازارهای دارایی از نگاه معامله‌گران اثر گذاشت. اولین و مهم‌ترین خبر، گزارش لارا روزن خبرنگار آمریکایی بود که در وب‌سایت دیپلمات نوشته: مقامات اروپایی هشدار و ناامیدی فزایندهای را ابراز می کنند که بایدن احتمالا اجازه دهد توافق هسته‌ای ایران شکست بخورد. دو خبر دیگر نیز درمورد دور شدن از احیای برجام و به بن‌بست رسیدن آن بود که منبع کاملی نداشت. این درحالی بود که تنها خبر مثبت در بازار سفر دوشنبه رییسی به عمان بود. معامله‌گران از هفته گذشته پیش‌بینی کرده بودند که به بهانه این سفر قیمت سکه بالا برود و به عقیده آن‌ها دوشنبه قیمت‌ها به پایین برمی‌گردد. معامله‌گران سکه می‌گویند زمانی که حباب مثبت طلای آبشده زیاد شده بود واردات طلا سنگین شد و در نتیجه آن بازار اشباع شده و در حال خالی کردن حباب است، پس اگر حباب منفی شد و روند خروج طلا چرخید نباید تعجب کرد. در بازار سکه، نرخ سکه رفاه نیز تحت نظر معامله‌گران است که این نرخ به ۱۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسیده بود. در بازار ارز نیز یکی از اتفاقات نرخ‌های متفاوت صرافی ملی در یک زمان بود. تابلو صرافی ملی که نرخ‌دهی آن به صورت چند ثانیه به چند ثانیه است، در معاملات شنبه دو نرخ متفاوت برای خرید و فروش دلار و همچنین برای یورو به روی تابلو برد. ارز مسافرتی هم معیار جدید دریافت یا عدم دریافت یارانه می‌شود؟ طبق مصوبه هئیت عامل بانک مرکزی، اسامی اشخاص دریافت کننده ارز مسافرتی به کشورهایی که نیازمند دریافت ویزا هستند به صورت دوره ای به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال می‌شود تا در پایگاه داده رفاه ایرانیان ثبت و برای تصمیم‌گیری در خصوص شمول یا عدم شمول دریافت یارانه استفاده شود. معامله‌گران در این باره می‌گویند درماندگانی که کارت ملیشان را اجاره دادند تاوان فقرشاران را می‌دهنند. نکته بازار ارز شنبه قیمت یورو در برخی صرافی‌ها بود. در چند صرافی نرخ یورو هزار تومان بالاتر از نرخ بازار متشکل ارزی بود
سهم کم مناطق آزاد در صادرات و تلاش دولت درصدد تشکیل ۵ منطقه جدید!
نقش مناطق آزاد در صادرات ایران طی سال‌های ۹۲ تا ۹۹ کمتر از یک درصد بود. این آماری است که بازوی پژوهشی سازمان برنامه و بودجه در گزارش اخیر خود به آن اشاره کرد. در حالی مناطق آزاد نتوانسته‌اند نقش صادراتی خود را به یک درصد هم برسانند که ماده ۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی که ۲۹ سال پیش به تصویب رسید، صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی را از اهم وظایف آن‌ها قرار داد. از این رو انتظار می‌رود، این مناطق نقش ویژه‌ای در حجم صادراتی هر کشوری ایفا کنند. اما در ایران این سرزمین اصلی است که بار صادرات را به دوش می‌کشد. گرچه از لحاظ نرخ رشد این مناطق عملکرد بهتری نسبت به سرزمین اصلی در حوزه صادرات داشته‌اند، اما نگاهی به عملکرد این مناطق در سایر کشورها کارنامه مردودی ایران را در این زمینه نمایان می‌سازد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های سازمان برنامه و بودجه وضعیت شاخص صادرات مناطق آزاد در کشورهای چین، مالزی، هند و امارات به ترتیب به ۷۵، ۴۹، ۲۶ و ۳۰ درصد می‌رسد. یعنی نقش صادراتی سرزمین اصلی در کشوری همچون چین که دومین اقتصاد بزرگ جهان محسوب می‌شود، تنها ۲۵ درصد است. حتی هندی‌ها توانسته‌اند نقش این مناطق را به ۲۶ درصد برسانند. اما به نظر می‌رسد در ایران این مناطق صرفا به محلی برای درآمدزایی‌های کوتاه‌مدت تبدیل شده‌اند. به‌عنوان مثال در سال ۱۳۸۸ واردات این مناطق ۱۰ برابر بیش از آمار صادراتی آن بود. در سال ۱۳۹۲ نیز در حالی که ۳.۲ میلیارد دلار کالا وارد این مناطق شد، آمار صادراتی آن تنها ۱۳۲ میلیون دلار بود. البته سهم صادرات سال ۹۹ این مناطق حدود ۲.۵ درصد بود. نمودار زیر نقش صادراتی هفت منطقه آزاد تجاری طی سال‌های ۹۲ تا ۹۹ را به تصویر می‌کشد. علاوه بر هفت منطقه‌ای که طی این سال‌ها فعالیت داشته‌اند، در حال حاضر باید قصر شیرین و مریوان را هم جزو مناطق آزاد تجاری ایران بدانیم. در شرایطی که این مناطق نتوانسته‌اند کارنامه موفقی در حوزه صادرات ثبت کنند، دولت همچنان تاکید دارد که پنج شهر دیگر را به مناطق آزاد ایران بیفزاید. بر اساس مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام باید منتظر تشکیل پنج منطقه آزاد دیگر در مهران، سیستان، بوشهر، اردبیل و اینچه‌برون باشیم. گرچه عوامل مختلفی ازجمله تحریم‌های آمریکا در کارنامه ناموفق مناطق آزاد در حوزه صادرات دخیل بوده‌اند، اما سازمان برنامه و بودجه این مشکلات را به سیاست‌های دولتمردان محدود می‌کند. به نظر می‌رسد در عیب‌یابی‌های این سازمان عوامل سیاسی هم پررنگ بوده‌اند. اما پس از تغییر دولت هم بهبودی در مشکلات مناطق آزاد مشاهده نمی‌شود. از این رو شاید الگوسازی از توسعه این مناطق در کشورهای در حال توسعه و به‌ویژه کشورهایی نظیر امارات و هند بتواند راهکار مناسبی برای دولت‌های ایران باشد. البته این مهم زمانی قابل تحقق است که اراده‌ای جدی برای بهبود صادرات در بلندمدت پشت برنامه‌ها باشد.
گسترش مبادلات ایران با کشورهای آفریقایی
معاون اول رییس جمهور با تاکید بر اینکه تهران از گسترش همه جانبه روابط با آکرا استقبال می‌کند، تصریح کرد: سرفصل جدیدی در مناسبات گسترش مبادلات ایران با کشورهای آفریقایی از جمله غنا در دولت سیزدهم آغاز شده است. محمد مخبر ظهر چهارشنبه در دیدار با « ابراهیم محمد اول» وزیر فرهنگ، هنر و گردشگری غنا که ریاست کمیسیون همکاری‌های مشترک دو کشور را بر عهده دارد، با تاکید برانگیزه و علاقمندی بالای دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور تعمیق و تقویت روابط با کشور دوست و برادر غنا افزود: باید حجم روابط اقتصادی بین دو کشور همانند ارتباطات گسترده سیاسی افزایش یابد چرا که گسترش مبادلات و روابط با کشورهای آفریقایی از اولویت‌های سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران است. وی با اشاره به خدمات و کمک‌های امدادی و بهداشتی جمهوری اسلامی ایران در غنا به ویژه فعالیت‌های جمعیت هلال احمر تاکید کرد: ایران آمادگی دارد با توجه به امکانات و ظرفیت‌های کشور غنا در زمینه کشت فراسرزمینی، توسعه خدمات فنی مهندسی و سرمایه گذاری بخش خصوصی در این کشور حضور و فعالیت گسترده تری داشته باشد. مخبر همچنین با اشاره به صعود تیم ملی غنا به جام جهانی ۲۰۲۲ خاطر نشان کرد: کشور ما به ویژه مناطق آزاد ایران می‌تواند میزبانی شایسته ای از اردوی تیم ملی فوتبال غنا و همچنین تماشاچیان و گردشگران ورزشی این کشور داشته باشد تا از این فرصت در راستای تعمیق روابط دو کشور نیز استفاده شود. معاون اول رییس جمهور افزود: امیدواریم در این سفر برنامه زمانبندی و چشم انداز و افق فعالیت‌ها و همکاری‌های دو کشور هر چه سریعتر تهیه و تدوین شود. معاون اول رییس جمهور همچنین به نقش پررنگ کشور غنا در پیشبرد صلح جهانی به ویژه در جنبش عدم تعهد اشاره و تاکید کرد: حضور و فعالیت کشور غنا همواره یکی از نقاط برجسته تشکیلات جنبش عدم تعهد بوده است. ابراهیم محمد اول وزیر فرهنگ، هنر و گردشگری غنا نیز در این دیدار با تاکید بر اینکه افزایش حجم روابط اقتصادی و تجاری با جمهوری اسلامی ایران بسیار حائز اهمیت است، اظهار کرد: دولت غنا آمادگی دارد حداکثر توان خود را برای تقویت و گسترش همکاری‌ها با جمهوری اسلامی بکارگیرد. وی حضور پر رنگ و گسترده سرمایه گذاری و فعالیت بخش خصوصی و همچنین صدور خدمات فنی مهندسی ایران را در این کشور خواستار شد و ادامه داد: غنا به عنوان دومین تولید کننده کاکائو در جهان نتوانسته هنوز به جایگاه شایسته خود در سهم بازارهای جهانی برسد که تجارب و بخش خصوصی قوی ایران می‌تواند کمک شایان توجهی برای گسترش سیاست‌های صنعتی و تجاری غنا باشد. رییس کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و غنا خاطر نشان کرد: دولت غنا از حضور و فعالیت اقتصادی و تجاری جمهوری اسلامی حمایت می‌کند و تمام زمینه‌ها برای گسترش همکاری‌ها بین دو کشور به ویژه سرمایه گذاری شرکت‌های خصوصی ایران در غنا فراهم است. وی همچنین با اشاره به افزایش موج تروریسم، مناقشات مسلحانه و افراطی گری در منطقه افریقا تصریح کرد: تجارب جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به پیشبرد صلح و ثبات و امنیت و همچنین از بین بردن تروریسم و افراطی گری در قاره آفریقا کمک کند. وزیر فرهنگ، هنر و گردشگری غنا همچنین با تقدیر از اقدامات دولت جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با کرونا و کاهش چشمگیر آمار مرگ و میر روزانه ناشی از کرونا در ایران تاکید کرد: غنا خواستار استفاده از تجارب و موفقیت‌های ایران برای مقابله با شیوع کرونا در غنا است.
