ترخیص کالا از بندر چابهار

فلسفه نام این بندر با توجه به محسوس نبودن فصول پاییز و زمستان و باقی ماندن سبزی درختان در این منطقه بوده است که باعث شده فصول چهارگانه به فصل بهار شبیه  باشد و به همین علت این بندر به چهاربهار معروف گشت که این نام در گذر سال ها به چابهار تغییر یافته است.

این شهرستان در قسمت مکران سرزمین بلوچستان قرار دارد. مکران و ناحیه ساحلى جنوب خاورى ایران در روزگار مادها به ویژه سلطنت استیاک و یا اشتوویگو (۵۸۵،۵۵۰ ق.م ) یکى از ساتراپی هاى (نگهبان قلمرو) استان هاى خاور آن دولت بوده و به نام سرزمین پاریکانیان و جشیان آسیایى نیز از آن یاد می شده است.

در دوران هخامنشى سرزمین مکران از جمله شهرستان چابهار، جز ساتراپى چهاردهم این سلسله بوده است وسعت قلمرو هخامنشى از سوى مشرق تا دره رود خانه سند ادامه داشته است.

نشان رونق این بندر در سالیان دور ویرانه های قلعه پرتغالی ها در روستای تیس، که در فاصله پنج کیلومتری چابهار واقع شده است، می باشد. این موضوع جایگاه استراتژیک بندر چابهار و بطور کلی سرزمین سیستان را در دورانی روایت می کند که دول استعمارگر و تجارت پیشه اروپا بازارهای چین، هندوستان و بطور کلی شرق آسیا را جایگاه مناسب عرضه کالا و محصولات کشور خود می دانستند. در واقع حاکمیت بر آنها بخشی از سیاست های استعماری و سلطه جویانه این کشورها بوده است.

سال ۱۲۷۰ هجری قمری (۱۲۳۳ خورشیدی) در دوره ای که قاجار بر ایران حکومت می کرد، ابراهیم‌خان بهزادی بمی را برای  حکومت به بمپور فرستادند. در زمان حکمرانی وی، دولت وقت ایران موفق شد بلوچستان را دوباره به خاک ایران برگرداند. یازده سال بعد از آن در سال ۱۲۸۱ ه.ق (۱۲۴۳ خورشیدی) ابراهیم خان موفق شد قلعه محکم «ایرافشان» که افسانه تسخیرناپذیری آن به گوش همه رسیده بود را تصرف کند و این طور شد که حاکمیت دولت مرکزی تا مرز کوهک، چابهار و گواتر گسترش یافت.

داستان پر فراز و نشیب چابهار اما به این جا ختم نشد و در سال  ۱۲۸۹ ه.قمری (۱۲۵۱ خورشیدی) اعراب مسقط به این بندر حمله و آن را در تصرف خود درآوردند. هدف اعراب تسلط بر این بندر مهم و استراتژیک بود. در جریان جمله به چابهار اعراب حمایت انگلیسی ها را نیز بهمراه داشتند. گلداسمید که نماینده دولت انگستان برای حکمیت مرزی بین ایران و منطقه کلات که تحت نفوذ انگلیس بود، از ادعای اعراب مسقط بر چابهار حمایت می‌کرد. این در حالی بود که لشکر ابراهیم خان تا نزدیکی چابهار پیشروی کرده بود. وی با حمایت دولت مرکزی ایران و تقویت یگان جنگی خود در همان سال به چابهار جمله میکند و این بندر مهم را از دست اعراب در میاورد.  با تصرف این بندر قدرت ابراهیم خان بر گستره وسیعی از سرزمین سیستان سایه انداخت.

از این سال به بعد مطابق با تاریخ خورشیدی سیر اتفاقات تندتر می شود. در اواخر دولت قاجار و با توجه به هرج و مرج هایی که در کشور بوجود آمد و پس از پیروزی نهضت مشروطه قدرت حاکمیت بر سرحدات کاهش یافت. علاوه بر آن دولت انگلیس در پی ایجاد آشوب و ناامنی در بلوچستان  بود زیرا اهداف استعماری خود را دنبال می کرد ایجاد آشوب باعث کنترل این منطقه بدست انگلیسی ها بود. در سالهای آخر حکومت قاجار سردار دوست محمد خان ادعای خود مختاری کرد. با توجه به اینکه زیر نظر حاکم کرمان قرار داشت، حاکم کرمان در پی نامه نگاری ها با دولت مرکزی و با دستور رضاخان به بلوچستان حمله می کند و حاکمیت دولت را بر این منطقه تحکیم می کند.

در زمان حکومت محمد رضا پهلوی و در پی توسعه بنادر جنوبی ایران، سال ۱۳۵۲ شمسی طرح جامع راه اندازی بندر چابهار شروع و عملیات عمرانی آن نیز آغاز شد منتها با پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی کار توسعه بندر متوقف گردید. در  ابتدا دهه ۶۰ با توجه جنگ تحمیلی و لزوم داشتن بندر در خارج از تنگه هرمز و خلیج فارس، این بندر به بهره‌برداری رسید.

ابتدا در سال ۶۱ با توجه به شرایط خاص حاکم بر خلیج فارس، بندر شهیدبهشتی احداث گردید و پس از آن عملیات اجرایی بندر شهید کلانتری از سال ۶۲ بطور جدی آغاز و با تکمیل ۴ پست اسکله فلزی در همان سال به بهره برداری رسید.

چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور می باشد که با بریدگی طبیعی در حاشیه دریای عمان و اقیانوس هند است. این بندر در مقایسه با دیگر بنادر ساحلی و جنوب ایران دارای موقعیت استثنایی در امر کشتیرانی و حمل نقل دریائی است.

وجود آب های عمیق در خلیج باعث شده تا لنگرگاه این بندر شرایط مناسبی را برای پهلوگیری کشتی های اقیانوس‌پیما داشته باشد.  همچنین این مهم سبب شده تا قابلیت ایجاد تاسیسات بندری با هزینه مناسب و صرفه اقتصادی را فراهم گردد. چابهار از مناطق آزاد تجاری ایران نیز محسوب می‌شود.

محققان سازمان ملل در زمینه حمل و نقل بین‌المللی پیش بینی کرده اند که حدود نیمی از حمل و نقل جهان از خاور دور با سایر نقاط دنیا انجام می‌شود. برای تجارت این منطقه با دنیا، کارشناسان سازمان ملل  ۳ کریدور حمل ونقل جهانی را پیش‌بینی کرده‌اند که از این سه مسیر، ۲ کریدور از ایران می‌گذرد و چابهار نقطه عبور جنوبی‌ترین کریدور شرقی–غربی جهان خواهد بود.

مسیر این کریدور از «دروازه ابریشم» در چین آغاز شده و قلب اقتصاد این کشور یعنی استان کانتون را تغذیه می کند و سپس به سرزمین آسیای جنوب شرقی می‌پیوندد و با طی کردن این مسیر وارد هندوستان شده و با پوشش مهم‌ترین شهر‌های این ناحیه مانند کلکته،  ناکپور،  جایپور،  حصیرآباد، کراچی و بن قاسم به بندر چابهار می‌رسد.

بندر چابهار در واقع آسان‌ترین، راهبردی‌ترین  و بهترین راه دسترسی به آب‌های آزاد برای ۶ کشور آسیای میانه که محصور در خشکی هستند، می باشد. افغانستان، ترکمنستان،  ازبکستان،  تاجیکستان،  قرقیزستان و قزاقستان شش کشور مذکور هستند. این موقعیت راهبردی سبب شده تا سازندگی و سرمایه‌گذاری بین المللی فراوانی در آن صورت ‌گیرد.

از جمله سرمایه گذاری های اخیر هند و ازبکستان در این بندر که موجب رونق و توسعه این بندر شده است. ساخت اسکله و افزایش گنجایش بارگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما و ساخت راه‌آهن به سوی آسیای میانه و احداث فرودگاه بین‌المللی از جمله برنامه های توسعه ای اخیر این بندر می باشد. همچنین  جالب است بدایند که بندر چابهار یکی از مهم‌ترین چهارراه‌های کریدور شمال-جنوب بازرگانی جهانی است.